Nợ xấu là gì? Hướng dẫn kiểm tra nợ xấu từ A-Z

Nợ xấu là một thuật ngữ rất phổ biến và được biết đến rộng rãi trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng. Mắc nợ xấu ngân hàng/các tổ chức tín dụng là điều mà cả người vay và người đi vay đều không mong muốn. Chính vì thế, pháp luật đã có những quy định rất chặt chẽ về nợ xấu là gì, phân loại nợ xấu như thế nào và cách xử lý nợ xấu ra sao. Hãy cùng bePOS tìm hiểu những nội dung đó thông qua bài viết dưới đây nhé!

Nợ xấu là gì?

Nợ xấu được hiểu là các khoản nợ khó đòi, khi đến thời hạn phải thanh toán người vay không thể trả hết số nợ như đã cam kết trong hợp đồng tín dụng. Khi thời gian quá hạn thanh toán trên 3 tháng (tức 90 ngày) sẽ bị coi là nợ xấu.

Những đối tượng dính nợ xấu sẽ bị liệt kê vào danh sách khách hàng có nợ xấu trên hệ thống của Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia Việt Nam (CIC). Và khi khách hàng là cá nhân hay doanh nghiệp bị liệt vào danh sách nợ xấu thì sẽ gặp khó khăn nếu muốn vay vốn ở các ngân hàng hay tổ chức tài chính khác.

Lý giải nợ xấu là gì?

Phân loại nợ xấu

Căn cứ vào Điều 10, Thông tư 11/2021/TT-NHNN, các tổ chức tín dụng thực hiện phân loại nợ xấu theo 5 nhóm như sau:

Nhóm 1: Nhóm nợ đủ tiêu chuẩn 

• Khoản nợ quá thời hạn dưới 10 ngày.
• Khoản nợ trong thời hạn và được đánh giá là vẫn có khả năng thu hồi đầy đủ cả nợ gốc lẫn lãi đúng hạn.

Nhóm 2: Nhóm nợ cần chú ý

• Khoản nợ quá thời hạn tối đa 90 ngày, trừ khoản nợ quy định.
• Khoản nợ đã được điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu trong thời hạn.

Nhóm 3: Nhóm nợ dưới tiêu chuẩn

• Khoản nợ quá thời hạn từ 91 ngày đến 180 ngày, trừ khoản nợ quy định.
• Khoản nợ được gia hạn lần đầu và vẫn còn trong hạn.
• Khoản nợ được miễn hoặc giảm lãi do người vay không đủ khả năng trả lãi đầy đủ theo thoả thuận.
• Khoản nợ đang thuộc một trong các trường hợp chưa thu hồi được trong thời gian dưới 30 ngày kể từ khi có quyết định thu hồi.

Nhóm 4: Nhóm nợ nghi ngờ

• Khoản nợ quá thời hạn từ 181 ngày đến 360 ngày, trừ khoản nợ quy định.
• Khoản nợ có cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn đến 90 ngày theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần đầu.
• Khoản nợ cơ cấu lại thời hạn lần thứ hai vẫn còn trong thời hạn.

Nhóm 5: Nhóm nợ có khả năng mất vốn

• Khoản nợ quá thời hạn 360 ngày
• Khoản nợ cơ cấu lại thời gian trả nợ lần đầu quá thời hạn từ 91 ngày trở lên theo thời hạn đã được cơ cấu lần đầu.
• Khoản nợ cơ cấu lại thời gian nợ lần thứ hai tiếp tục quá hạn theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần thứ hai.

Cá nhân và doanh nghiệp thuộc các nhóm nợ 3, 4, 5 và có số ngày quá hạn thanh toán từ 90 ngày trở lên sẽ được coi là có nợ xấu.

Phân loại các nhóm nợ xấu

Nợ xấu có gây ảnh hưởng gì không?

Nhiều người thắc mắc rằng nợ xấu có vay ngân hàng được không? Nợ xấu có gây ảnh hưởng gì đến hoạt động vay trong tương lai không? Trên thực tế, những khách hàng thuộc các nhóm nợ xấu (nhóm 3, 4, 5) sẽ rất khó để có thể tiếp tục vay vốn tại các ngân hàng hay công ty tài chính, tín dụng nào khác. Đối với một số ngân hàng hay tại một số tổ chức tín dụng có điều kiện cho vay chặt chẽ, họ sẽ không chấp nhận cho những đối tượng thuộc các nhóm nợ xấu vay tiền.

Những thông tin về khách hàng vay có nợ xấu, bao gồm: các khoản đã vay trước đó, khoản vay nợ hiện tại, thời gian nợ quá hạn, họ và tên người vay, nơi vay,… sẽ được lưu giữ tại trung tâm tín dụng CIC trong thời gian khoảng từ 3 – 5 năm sau khi người vay đã thanh toán đầy đủ nợ gốc lẫn lãi suất kèm theo.

Vì vậy, khách hàng khi vay nợ cần chú ý đến những thông tin trên để tránh rơi vào các nhóm nợ xấu và bỏ lỡ mất cơ hội được tiếp tục vay sau này khi có nhu cầu.

Những ảnh hưởng của nợ xấu

>> Xem thêm: Nợ xấu có vay thế chấp được không? Ngân hàng nào cho vay? 

Cách kiểm tra nợ xấu

Để kiểm tra nợ xấu, khách hàng có thể tiến hành tra cứu và kiểm tra. Hiện tại có hai cách kiểm tra nợ xấu nhanh chóng và đơn giản, bao gồm: Kiểm tra nợ xấu qua website của Trung tâm tín dụng (CIC) hoặc kiểm tra nợ xấu thông qua ứng dụng CIC trên các thiết bị điện tử.

Kiểm tra nợ xấu trên website Thông tin CIC

Cách kiểm tra nợ xấu trên website được thực hiện như sau:

• Bước 1: Truy cập vào website CIC tại https://cic.gov.vn/ và ấn chọn mục Đăng ký.
• Bước 2: Nhập các thông tin như: Họ và tên, ngày tháng năm sinh, số CCCD/CMND, ngày cấp, nơi cấp, địa chỉ email, số điện thoại, địa chỉ thường trú,… để đăng ký tài khoản.
• Bước 3: Xác thực mật khẩu cho tài khoản.
• Bước 4: Nhận và nhập mã OTP đã được gửi về qua số điện thoại đã dùng để đăng ký.
• Bước 5: Khi các thủ tục hoàn tất, nhận viên của hệ thống CIC sẽ liên hệ trực tiếp để xác nhận lại thông tin mà khách hàng đã đăng ký.
• Bước 6: Đăng nhập vào tài khoản CIC sau khi được xét duyệt đăng ký tài khoản thành công. 
• Bước 7: Sau khi đăng nhập, nhấn vào mục Thông tin cá nhân để tiến hành kiểm tra lịch sử tín dụng CIC của mình.

Kiểm tra nợ xấu bằng cách nào?

Kiểm tra nợ xấu qua ứng dụng CIC trên điện thoại di động

Ngoài cách kiểm tra nợ xấu trên trang web, khách hàng có thể tải ứng dụng CIC để tra cứu nợ xấu ngay trên điện thoại di động chỉ qua một vài bước đơn giản như sau:

• Bước 1: Tải ứng dụng CIC và mở ứng dụng trên điện thoại di động cả iOS  iCIC National Credit Information Centre Of VietNam  lẫn Android CIC Credit Connect – Kết nối nhu cầu vay vốn.
• Bước 2: Đăng ký tài khoản trên ứng dụng CIC bằng cách điền thông tin cá nhân và hình ảnh theo yêu cầu của hệ thống.
• Bước 3: Chờ hệ thống CIC xét duyệt tài khoản đã đăng ký, quá trình sẽ diễn ra trong vòng khoảng 2 – 3 ngày.
• Bước 4: Sau khi được xét duyệt thành công, khách hàng tiến hành đăng nhập vào tài khoản.
• Bước 5: Tra cứu nợ xấu và nhận kết quả.

Tra cứu kết quả nợ xấu ngân hàng qua CIC

Giải pháp xử lý nợ xấu 

Để có thể xử lý nợ xấu cần phải thực hiện ít nhất 8 nhóm hành động sau đây:

Thứ nhất, xác thực thông tin tài sản

Theo quy định của pháp luật, chủ nợ được quyền xác minh những thông tin về hoạt động kinh doanh, tài sản thế chấp cũng như các tài sản khác của bên nợ để xử lý nợ xấu. Tuy nhiên, việc xác thực thông tin về tài sản cũng gặp nhiều khó khăn bởi các quy định chặt chẽ về vấn đề bảo mật thông tin.

Thứ hai, tiến hành thu giữ tài sản thế chấp

Chủ nợ được phép thu giữ tài sản thế chấp của con nợ để ngăn chặn thiệt hại và xử lý thu hồi nợ. Tuy nhiên, nếu con nợ hoặc người sở hữu tài sản thế chấp không chịu hợp tác, đặc biệt là liên quan đến thu giữ nhà ở, bất động sản thì chủ nợ phải khởi kiện lên Tòa án hoặc Trọng tài để được giải quyết.

Thứ ba, phong tỏa tài khoản của con nợ

Pháp luật có quy định, khi đã có thoả thuận thì chủ nợ được quyền yêu cầu hoặc thực hiện yêu cầu phong tỏa hay khấu trừ tiền trong tài khoản của con nợ để thu hồi lại nợ. Tuy nhiên, trên thực tế để thực hiện được việc này cần phụ thuộc vào tài khoản bên nợ còn tiền hay không, cũng như sự hợp tác của các bên liên quan.

Tài sản bị phong tỏa khi có nợ xấu

Thứ tư, khai thác và sử dụng tài sản

Chủ nợ có quyền nắm giữ, quản lý, khai thác và sử dụng tài sản để thu hồi lại nợ. Nhưng cũng có nhiều hạn chế về mặt thời gian nắm giữ, mục đích sử dụng tài sản và giới hạn sở hữu nhà đất cũng như chức năng hoạt động của ngân hàng.

Thứ năm, phát mại tài sản thế chấp

Pháp luật cũng cho phép chủ nợ có quyền tự bán, uỷ quyền cho người khác bán hoặc thông qua các tổ chức bán đấu giá để có thể bán tài sản thế chấp nhằm thu hồi lại nợ. Tuy nhiên, trong trường hợp tài sản thế chấp là nhà đất thì phải có sự tham gia của nhiều bên liên quan và có sự đồng ý của chủ tài sản.

Giải pháp nào để xử lý nợ xấu?

Thứ sáu, bán nợ

Bán nợ là việc chủ cho vay nợ chuyển giao một phần nghĩa vụ hay toàn bộ quyền hạn thực hiện thu nợ và những quyền khác liên quan đến khoản nợ sang cho một chủ mới có nhu cầu mua nợ. Chủ nợ hoàn toàn được phép bán nợ để thu hồi lại nợ. Thế nhưng, hiện tại ở Việt Nam gần như chưa có thị trường mua bán nợ trên thực tế.

Thứ bảy, khởi kiện lên Tòa án hoặc Trọng tài để đòi nợ

Kể cả khi doanh nghiệp đã yêu cầu tuyên bố phá sản, chủ nợ vẫn được phép khởi kiện lên Tòa án hay Trọng tài để đòi lại nợ. Tuy nhiên, quy trình và thủ tục giải quyết tranh chấp tại Tòa án diễn ra rất phức tạp, tốn kém và mất nhiều thời gian.

Khởi kiện lên toà án hoặc trọng tài để đòi nợ

Thứ tám, tố cáo hành vi vi phạm của bên vay

Ngân hàng hay các tổ chức cho vay có thể gửi đơn khiếu nại, tố cáo về hành vi vi phạm pháp luật và tố giác tội phạm hình sự để yêu cầu cơ quan chức năng vào cuộc xử lý hành vi phạm pháp của con nợ, đồng thời hỗ trợ việc thu hồi tài sản liên quan đến khoản nợ. Kết quả xử lý nợ xấu chỉ là hệ quả của việc xử lý các sai phạm.

>> Xem thêm: Vay tín chấp có nợ xấu được duyệt hồ sơ không? 

Cách phòng tránh nợ xấu

Để không rơi vào tình trạng nợ xấu và mất khả năng vay trong tương lai, khách hàng cần thực hiện những biện pháp sau để phòng tránh nợ xấu ngân hàng khi vay:

• Xem xét kỹ về giá trị khoản vay và khả năng có thể chi trả trong thời hạn đã ký kết trong hợp đồng: Trước khi đặt bút lên ký kết hợp đồng vay, người đi vay cần đọc kỹ các điều khoản, điều kiện vay, lãi suất và số tiền cần vay cũng như cần trả góp mỗi tháng.
• Các khoản vay hay chi tiêu tín dụng của khách hàng không vượt quá 50% thu nhập hàng tháng: Hãy đảm bảo chắc chắn bạn có đủ khả năng để chi trả nợ vay cũng như lãi suất trong thời gian sắp tới cho khoản vay của mình.
• Không vay một lúc ở nhiều nơi khác nhau, hạn chế vay nợ mới để trả nợ cũ: Hành động dồn nợ sẽ gây ra rủi ro rất lớn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình tài chính của bên vay.
• Kiểm soát chặt chẽ chi tiêu và đặt lịch nhắc nhở các khoản vay phải trả: Để tránh trường hợp quên lịch thanh toán khoản vay dẫn đến phát sinh chi phí lãi, chi phí phạt,… người đi vay cần lưu ý ghi nhớ và đặt lịch nhắc nhở các khoản vay đúng hạn.

Những biện pháp phòng tránh nợ xấu

Bài viết trên đã tổng hợp và giải đáp những thông tin về nợ xấu là gì? Nợ xấu ngân hàng có ảnh hưởng gì? Bị nợ xấu có vay được không? Làm sao để xử lý nợ xấu?…. Hy vọng bạn đọc đã có nhiều kiến thức hữu ích, từ đó có thể tránh mắc phải nợ xấu trong tương lai.

FAQ

Có thể xóa nợ xấu ngân hàng hay không?

Lịch sử nợ xấu sẽ không thể xóa theo ý muốn của người vay, kể cả khách hàng đã nộp phí cho hệ thống CIC hay ngân hàng/tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, nợ xấu đó sẽ được cập nhật và tự động xoá đi sau một khoảng thời gian nhất định. 

Để được cập nhật, việc cần thiết nhất là khách hàng phải thanh toán hết các khoản nợ đã quá hạn, chỉ như vậy hệ thống CIC mới ghi nhận hoạt động đã thanh toán khoản vay nợ của bạn.

Liệu nợ xấu có ảnh hưởng gì đến bảo hiểm xã hội không?

Rất nhiều thắc mắc được đưa ra liệu rằng nợ xấu ngân hàng hay các tổ chức tín dụng thì có ảnh hưởng đến chế độ bảo hiểm xã hội của người vay hay không? Thực tế cho thấy, việc vay tiền hay trả nợ vay tại ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng đều minh bạch với tiền đóng bảo hiểm. 

Tức là ngân hàng sẽ không được khấu trừ vào tiền đóng bảo hiểm xã hội một lần hay bảo hiểm thất nghiệp. Ngoại trừ trường hợp người vay ký kết hợp đồng với ngân hàng hay tổ chức tín dụng, và trong hợp đồng có quy định nếu không thể trả các khoản vay, lãi thì ngân hàng, tổ chức tín dụng được phép khấu trừ vào tiền hưởng các chế độ BHXH của người đó.